Żoliborz, najmniejsza dzielnica
Warszawy o powierzchni ok. 8,5 km2 . Sama nazwa Żoliborz pojawia się
dopiero w XVIII wieku i pochodzi z języka francuskiego od Joli Bord, czyli Piękny
Brzeg. Wcześniej ten teren nazywano Polikowo, Polików, Polków i Fawory.
Na terenie Faworów ok. 1660
powstał szpital Świętego Ducha. W 1775 pojawił się inny ważny obiekt Konwikt
Pijarów dla uczącej się w Collegium Nobilium młodzieży wraz z przylegającym do
niego rozległym i pięknym ogrodem i nazywanym właśnie Joli Bord.
Nie są to jedyne obiekty
wznoszone na terenie współczesnego Żoliborza. Dalej w północnej części
Żoliborza znajduje się Marymont, okolice dzisiejszej ul. Gdańskiej. Tu w XVII
w. Jan III Sobieski polecił wybudować letnią rezydencję dla swojej żony
Marysieńki w tym samym czasie powstał park Kaskada. Później pałacyk pełnij rolę
willi myśliwskiej królów Augusta II, Augusta III oraz Stanisława Augusta
Poniatowskiego. Na początku XIX wieku powstał w tym miejscu Instytut
Agronomiczny, stanowiący zalążek współczesnej Szkoły Głównej Gospodarstwa
Wiejskiego. Obecnie na fundamentach pałacyku stoi kościół pod wezwaniem Matki
Bożej Królowej Polski. Żoliborz prawie od 290 lat powiązany był z wojskiem. To
tu w 1725 r. rozpoczyna się budowa koszar Gwardii Konnej (okolice Cytadeli) i
od 1768 roku w wyniku parcelacji oficerowie wykupują działki na swoje
posiadłości. W okresie królestwa Polskiego, Józef Rautenstrauch skupuje
żoliborskie parcele i posiadłości Tworzy ogrody spacerowe o nazwach „Fraszki” i
„Tivoli”, które cieszą się ogromną popularnością wśród mieszkańców Warszawy.
Sielanka jednak nie trwa wiecznie. Po upadku powstania listopadowego car
Mikołaj II rozkazuje wybudować na tym terenie Cytadelę, budowę której ma
sfinansować Warszawa.
W latach 1832-1836 wszystkie piękne ogrody i posiadłości
zostają zrównane z ziemią. Jest to zagłada Żoliborza na terenie którego, aż do
odzyskania przez Polskę niepodległości nic nie zostanie wybudowane. Druga
dekada lat 20. XX w., przynosi kolejny dynamiczny etap rozwoju tej części
Warszawy kiedy to zostaje podjęta decyzja o przeznaczeniu tych terenów pod
zabudowę mieszkaniową. Pierwsze budynki pojawiają się w okolicach pl. Henkla,
ul. Wieniawskiego, Wyspiańskiego i Brodzińskiego. Później na terenach wokół
Cytadeli rozpoczęła się budowa osiedla oficerskiego, nawiązującego do
popularnej wówczas idei miast ogrodów. Żoliborz staje się zalążkiem
spółdzielczości w Polsce. Powstają liczne spółdzielnie mieszkaniowe z
Warszawską Spółdzielnią Mieszkaniową na czele. Do 1939 r. WSM wybudowała w
sumie 1674 mieszkania z czego 1381 znajdowało się na Żoliborzu, a reszta na
Rakowcu. Po wojnie w latach 60. powstają dwa dobrze zaprojektowane osiedla,
mianowicie Sady Żoliborskie i Zatrasie.
Żoliborz był świadkiem wielu wydarzeń
historycznych. Jak np. „Wielki Wybuch” w Cytadeli w 1923 roku. Czy pierwsze
walki Powstania Warszawskiego w sierpniu 1944 r. Na Żoliborzu pojawiają się
także wątki szpiegowskie. W kamienicy przy ul. Gdańskiej mieszkał jeden z
„łamaczy” szyfru Enigmy – Marian Rajewski. W tej samej okolicy pod koniec lat
70. XX w. jedną ze skrzynek kontaktowych z CIA miał płk. Ryszard Kukliński. Na
Żoliborzu tworzył się także zalążek
KOR-u, a w kościele św. Stanisława Kostki odbywały się msze za ojczyznę które
odprawiał ks. Jerzy Popiełuszko. Pojawia się tu też wątek rodem z kosmosu,
bowiem to tu były prowadzone badania, związane z wysłaniem człowieka w
przestrzeń kosmiczną. Jednak te wydarzenia zasługują na zupełnie odrębne wpisy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz